کریم مجتهدی؛ فیلسوف دانشگاه و مردم
تاریخ انتشار: ۲۶ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۵۲۷۴۲۴
استاد پیشکسوت فلسفه روز دوشنبه، ۲۵ دی‌ماه در ۹۳سالگی درگذشت. این استاد فلسفه و نویسنده کتاب‌های فلسفی متعدد، متولد دهم شهریورماه ۱۳۰۹ در تبریز بود.
به گزارش هم‌میهن، او که در اولین همایش چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۰ به‌عنوان چهره ماندگار فلسفه برگزیده شد و در سال ۱۳۸۹ در چهارمین جشنواره بین‌المللی فارابی به‌عنوان پیشکسوت علوم انسانی ایران تقدیر شد و لوح تقدیر یونسکو و مدال طلای جهانی ابن‌سینا را دریافت کرد، صاحب آثاری متعدد ازجمله «فلسفه نقادی کانت»، «فلسفه در قرون وسطی»، «فلسفه تاریخ»، «دکارت و فلسفه او»، «پدیدارشناسی روح برحسب نظر هگل»، «دونس اسکوتوس و کانت به روایت هایدگر»، «فلسفه و تجدد»، «نگاهی به فلسفه‌های جدید و معاصر در جهان غرب» (مجموعه مقالات) و.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
موسی اکرمی/ استاد فلسفه علم: دکتر کریم مجتهدی در میان اساتید دانشگاه و به‌شکل مشخص رشته فلسفه، چهره‌ای سرشناس بود. او از پیش از انقلاب به گروه فلسفه دانشگاه تهران پیوست و مدت زمانی بیش از ۴۰ سال را صرف تدریس کرد. دکتر مجتهدی طی این مدت‌زمان نه‌تن‌ها دانشجویان بسیار زبده‌ای را پرورش داد بلکه برای ترویج فلسفه، به‌ویژه فلسفه غرب آثاری بااهمیت و ارزشمند را به رشته تحریر درآورد. من هیچ‌گاه به‌صورت مستقیم شاگرد دکتر مجتهدی نبودم، اما همواره آثارش را دنبال می‌کردم و او نیز همواره به من اظهار لطف می‌کرد. با این وجود آن‌گونه که من از شاگردان و دانشجویان دکتر مجتهدی شنیده‌ام، همواره از او به‌عنوان استادی بسیار منضبط، با دقتی فوق‌العاده و حوصله‌ای بسیار زیاد یاد می‌شد.
شاگردی چهره‌های نامدارعمده تحصیلات دکتر مجتهدی در حوزه فلسفه غرب بود و تا آن‌جا که مطلعم، دیپلم‌اش را در سوئیس گرفت، سپس به فرانسه رفت و در دانشگاه سوربن فلسفه خواند. البته طبق آن‌چه از خاطرات او به‌یاد دارم و بار‌ها نقل شده است، دکتر مجتهدی در ابتدا چندان علاقه‌ای جدی به فلسفه نداشت و بیشتر به ادبیات علاقه‌مند بود، ولی، چون مشاهده کرد که در جامعه ما آن‌چنان که شایسته است از فلسفه یاد نمی‌شود، تصمیم به مطالعه فلسفه گرفت و آرام‌آرام به آن علاقه‌مند شد. دکتر مجتهدی باتوجه به موقعیت فرهنگی خانوادگی‌اش، آموختن زبان فرانسه را از کودکی آغاز کرد و به‌تبع‌آن تسلط بر این زبان، یکی از دلایلی بود که او پس از سوئیس، فرانسه را برای ادامه تحصیل انتخاب کرد. او چه در دوره لیسانس، چه در دوره فوق‌لیسانس و چه در دوره دکتری، شاگرد افرادی نامدار بود. چهره‌هایی برجسته که در کشور ما نیز شناخته‌شده‌اند و ازجمله آن‌ها می‌توان به ژان پیاژه، ژان وال و ژرژ گورویچ اشاره کرد. دکتر مجتهدی ظاهراً درسی هم با موریس مرلو-پونتی گذراند و ازجمله اساتیدش که دوستی اش با او ادامه‌دار نیز شد، هانری کربن بود که دکتر مجتهدی در موردش گفته است، او و دکتر داریوش شایگان نزدیک‌ترین افراد به کربن بودند. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد دکتر مجتهدی در مورد کانت و تِز دکترای او تِزی تطبیقی میان فلسفه غرب، شرق و ایران بود که در بخش ایران، بیش‌ازهمه به باباافضل کاشانی پرداخت.
آثاری که در میان علاقه‌مندان شوق برمیانگیزددکتر مجتهدی با دانشی قابل‌توجه که در حوزه فلسفه فراگرفت به ایران بازگشت، به‌عنوان استادیار جذب دانشگاه تهران شد، آرام‌آرام مدارج علمی را پیمود و پیش از انقلاب فرهنگی حتی به تدریس زبان فرانسه هم پرداخت. همان‌طور که اشاره کردم من هیچ‌گاه شاگرد مستقیم او نبودم، اما باتوجه به آن‌چه می‌دانم بیش از همه هگل، کانت و دکارت تدریس می‌کرد. ضمن اینکه آثار منتشرشده توسط او از این جهت که می‌توانند منجر به ترویج فلسفه در میان علاقه‌مندان به فراتر رفتن از سطح ابتدائیات شوند، بی‌آن‌که الزاماً به‌شکلی کاملاً تخصصی تألیف شده باشند، آثاری بااهمیت هستند. آثار دکتر مجتهدی می‌توانند شوق بسیار زیادی را در میان علاقه‌مندان به فلسفه ایجاد کنند و ازجمله شناخته‌شده‌ترین آن‌ها می‌توان به «فلسفه نقادی کانت» اشاره کرد که چندین مرتبه تجدیدچاپ شده است و همین‌طور می‌توان از «دکارت و فلسفه او» نام برد یا به «پدیدارشناسی روح برحسب نظر هگل» و «دونس اسکوتوس و کانت به روایت هایدگر»، «درباره هگل و فلسفه او»، «افکار هگل» و «لایب نیتس و مفسران فلسفه او» اشاره کرد که جملگی آثار بسیار بااهمیتی هستند.
از پیوند فلسفه با فرهنگ تا آشنایی با فلسفه جدید غربوجه دیگر تألیفات دکتر مجتهدی که بسیار هم بااهمیت است به پیوند میان فلسفه و فرهنگ برمی‌گردد. او دراین‌زمینه دو اثر خواندنی «فلسفه و فرهنگ» و «فلسفه و تجدد» را منتشر کرد؛ دو اثری که اهمیت فلسفه را در بافتار فرهنگی نشان می‌دهند. دیگر نکته مهم تألیفات دکتر مجتهدی، توجه او به آشناسازی ایرانیان با فلسفه غرب است و یکی از آثار شناخته‌شده او دراین‌زمینه «آشنایی ایرانیان با فلسفه‌های جدید غرب» نام دارد که شامل مجموعه‌ای از مقالات گوناگون است که من‌حیث‌المجموع بسیار خوب تنظیم شده و نشان از دغدغه دکتر مجتهدی برای متوجه کردن ایرانیان به فلسفه غرب دارد. البته کاری که دکتر مجتهدی دراین‌زمینه انجام داد طبعاً نیازمند آن است که از طریق خوانش متون گوناگون توسط رهروان او ادامه یابد؛ چراکه همان‌طور که دغدغه دکتر مجتهدی و برخی دیگر از روشنفکران ایرانی است، نحوه آشنایی ما ایرانیان با مدرنیته و اندیشه‌های مدرن به‌ویژه در حوزه فلسفه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و ما باید بدانیم که فلسفه غرب به چه شکل و شیوه‌ای وارد ایران شده، چه رویکردی نسبت به آن وجود داشته است، به چه میزان پذیرفته شده و در محافل و مجامع گوناگون علمی و روشنفکری چه واکنش‌هایی به آن نشان داده شده است. این یکی از حوزه‌هایی است که دکتر مجتهدی به آن پرداخته و از نظر من، از ارزش بسیار بالایی برخوردار است و بسیار قابل‌توجه است.
پرداختن به فلسفه از مجرای ادبیاتهمانطور که اشاره کردم علاقه دکتر مجتهدی به فلسفه از مجرای ادبیات بود. او ابتدا با ادبیات آشنا، سپس به فلسفه علاقه‌مند شد و بعد هم کار خود را به‌عنوان تحصیلکرده فلسفه پیش برد. تا آن‌جایی که به خاطر دارم، او در حوزه ادبیات بیش‌ازهمه آثاری را به زبان فرانسه تألیف کرد که امیدوارم کسانی آن‌ها را جمع‌آوری، به فارسی ترجمه و عرضه کنند. ظاهراً دکتر مجتهدی در این حوزه آثاری را هم به فارسی تألیف کرد که پیش از انقلاب، به‌صورت پاورقی منتشر شد. پاورقی‌هایی که حتی اگر ارزش ادبی خاصی نداشته باشند به‌عنوان میراث گرانقدر یک استاد ارزشمند حوزه فلسفه که به سپهر عمومی نیز توجه بسیار داشت ارزشمندند. دکتر مجتهدی کتابی هم در مورد داستایفسکی نوشت و به‌نظر من توجهی که او به‌عنوان یک فلسفه‌ورز ایرانی به ادبیات روس نشان داد، قابل توجه است. گمان می‌کنم دکتر مجتهدی یکی، دو رساله از باباافضل کاشانی را هم به فرانسه ترجمه کرد و خاطرم هست که درباره تصادف فروغ فرخزاد هم مقاله‌ای به زبان فرانسه نوشت که به تصور من از اهمیت خاصی برخوردار است.
امیدواری به ادای حق استاددرمجموع دکتر مجتهدی میراثی ارزنده از خود باقی گذاشت هرچند البته نقد‌هایی هم به برخی آثار به‌جا مانده از او شده و به‌عنوان مثال نقل شده است که برخی از این آثار، مثلاً آن‌چه در مورد کانت یا هگل نوشت، ازجمله آثار دست اول نیستند چراکه برای تالیف آن‌ها از منابع فرانسوی استفاده شده است. با وجود این انتقادات، این میراث به‌عنوان یادگار استادی که دغدغه انتشار آثاری برای عموم داشت و می‌خواست از سطح دانشگاه فراتر رود ارزنده است و برخی‌شان چندین مرتبه تجدید چاپ شده‌اند و صرفاً دانشجویان نیستند که این آثار را مطالعه می‌کنند. دکتر مجتهدی از معدود اساتیدی است که هم انضباطی بسیار چشمگیر داشت، هم توانست حجمی عظیم از مطالب فلسفی را با دغدغه، عشق و علاقه به حوزه فلسفه عرضه کند. خوشبختانه او در دوران حیاتش به افتخارات متعددی نائل آمد و «چهره ماندگار» -با هر کم‌وکیفی که برای آن رویداد قائل باشیم- شد، همچنین لوح تقدیر یونسکو و مدال طلای جهانی ابن‌سینا را دریافت کرد. درنهایت می‌توان گفت، دکتر مجتهدی عمری بابرکت داشت و دانشجویان بسیار خوبی را پرورش داد، دانشجویانی که امروزه برخی‌شان اساتید تراز اول‌اند و امیدوارم حق استاد را ادا کنند و هر کس به‌هرشکلی که می‌تواند، یاد او را گرامی بدارد.
منبع: فرارو
کلیدواژه: کریم مجتهدی قیمت طلا و ارز قیمت خودرو قیمت موبایل دکتر مجتهدی زبان فرانسه حوزه فلسفه فلسفه غرب فلسفه او
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۵۲۷۴۲۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مکان دقیق مرگ افلاطون و جزییات به بردگی گرفته شدنش با کشف پاپیروسی سوخته معلوم شد
بقایای کربنی‌شدۀ یک طومار پاپیروس باستانی که در شهر هرکولانیوم کشف شد، اطلاعات قابل توجهی را درباره افلاطون در اختیار باستان‌شناسان گذاشته است؛ از جمله محل دقیق دفن او و جزئیاتی در مورد چکونگی به بردگی گرفته شدن او.
شهر «هرکولانیوم» در نزدیکی شهر باستانی «پمپئی» در جنوب ایتالیا قرار دارد. این شهر نیز در پی فوران کوه وزوویوس در سال ۷۹ پس از میلاد نابود شد. در این شهر کتابخانه بزرگی مملو از پاپیروس کشف شده که برای هزاران سال زیر خاکستر باقی مانده بود.
پاپیروسی که حاوی اطلاعاتی درباره زندگی و مرگ افلاطون است، مانند بسیاری از طومار‌های دیگر به دست آمده از این شهر تاریخی وضعیت خوبی دارد؛ با این وجود تا حد زیادی سیاه شده و عملاً قابل خواندن نیست.
در این پاپیروس، بخشی از تاریخ آکادمی فیلودموس گادارا (فیلسوف و شاعر اپیکوریست) حکایت شده است.
فیلودموس گادارا، یک فیلسوف اپیکوری بود که از حدود ۱۱۰ تا ۴۰ قبل از میلاد زندگی می‌کرد و مدتی نیز در شهر هرکولانیوم اقامت داشت.
در بخشی از این پاپیروس که به تاریخ آکادمی فیلودموس اختصاص یافته، اطلاعات دقیقی درباره زندگی افلاطون ثبت شده است و دانشمندان موفق شدند به کمک فناوری‌هایی از جمله تصویربرداری نوری مادون قرمز و فرابنفش، تصویربرداری مولکولی و عنصری، تصویربرداری حرارتی و میکروسکوپ دیجیتال، بیش از ۱۰۰۰ کلمه از این متون را تشخیص دهند که معادل ۳۰ درصد از متن کامل است.
گرازیانو رانوکیا، هماهنگ‌کننده این پروژه، در بیانیه‌ای به توضیح این دستاورد پرداخت و نوشت که محتوای تازه رمزگشایی شده «حقایق جدید و ملموسی را درباره فیلسوفان مکاتب مختلف» ارائه می‌دهد.
کیلیان فلیشر که مسئول ویرایش این پاپیروس است نیز گفت: «خوانش‌های جدید، حقایق جدید و ملموسی از آکادمی افلاطون، ادبیات هلنیستی، فیلودموس گادارا و بطور کلی تاریخ باستان ارائه می‌دهد.»
دانمشندان پیش از این می‌دانستند که افلاطون در محوطه آکادمی که توسط سولا، دیکتاتور روم در سال ۸۶ قبل از میلاد ویران شد، به خاک سپرده شده است. با این حال، پس از تجزیه و تحلیل این طومار باستانی، محققان اکنون محل دقیق آرامگاه این فیلسوف مشهور را کشف کرده‌اند که در یک باغ خصوصی در نزدیکی معبدی اختصاص داده شده به «موزها» معروف به Museion است.
دیگر اطلاعات کشف شده از این سند سوخته نیز نشان می‌دهد که افلاطون احتمالاً در پی حمله اسپارت‌ها در سال ۴۰۴ قبل از میلاد یا پس از مرگ سقراط در سال ۳۹۹ قبل از میلاد، به عنوان برده در جزیره اگینا فروخته شده است.
این کشف جدید، باور‌های پیشین درباره افلاطون را که می‌گفت بردگی او از سال ۳۸۷ قبل از میلاد در جزیره سیسیل آغاز شده، به چالش می‌کشد.
در قسمتی دیگر از این پاپیروس، درباره انزجار افلاطون نسبت به توانایی‌های موسیقایی یک نوازنده بربر اهل تراکیه (تراس) نوشته شده است. تراکیه یا تراس، سرزمینی تاریخی در جنوب شرقی اروپا بود که امروزه بخش‌هایی از آن میان کشور‌های بلغارستان، ترکیه و یونان تقسیم شده است.
افلاطون که به‌خاطر تئوری «دنیای مُثُل» مشهور است، در سال ۳۴۸ قبل از میلاد در آتن درگذشت. او در این نظریه بیان می‌کند دنیای فیزیکی که ما تجربه می‌کنیم، جز سایه‌ای از واقعیت نیست.
منبع: یورونیوز
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است